ÖYKÜYÜ OKUMAK

Merhaba Arkadaşlar,

Size yeni okuduğum bir kitaptan, Feyza Hepçilingirler’in “Öyküyü Okumak” adlı eserinden söz etmek istiyorum. Benim gibi öykü kitabı çıkarma hayali olanlar için kılavuz niteliği taşıyan harika bir kaynak. Öncelikle gönlümün dileğini bilen ve bana bu kitabı hediye eden sevgili eşime  teşekkür ediyor, büyük bir zevkle bu güzel eseri dikkatlerinize sunuyorum.

Dile karşı hassasiyeti ve birikimiyle tanınan, kendisi de bir öykücü ve eleştirmen olan Feyza Hepçilingirler edebiyat dünyamızın önemli isimlerinden biri. Daha ziyade efsaneleşen “Türkçe Off” adlı  kitabı ile tanınmakta. Kırmızı Kedi yayınevinden çıkan bu eserle ise öykü yazarlarına, öykü yazmak isteyenlere ve öykü okurlarına pek çok şey anlatıyor.

Usta kalemlerden genç yazarlara kadar uzanan geniş bir yelpazeden seçtiği on üç adet öyküyü büyük bir titizlikle mercek altına almış yazar. Öyküyü verdikten sonra öykünün yazarı hakkında da kısa ve öz bilgiler veriyor. Eleştirilerini oldukça yalın ve nazik bir üslupla dile getirdiği, aslında çoğunlukla da takdir ettiği gözlerden kaçmıyor. En önemlisi de farkedilmeyen, unutulan ya da okuyucusuyla bir şekilde buluşamayan fakat övgüyü son derece hak eden eski, yeni birçok öyküyü bir araya getirerek onları bizlere sunuyor/tekrar hatırlatıyor olması. Bu yönüyle bile takdire şayan bir çalışma ve çabanın ürünü  bana göre.

Ben en çok kirtikleriyle birlikte Sabahattin Ali’nin “Apartman” adlı öyküsünü ve Nursel Duruel’in “Geyikler, Annem ve Almanya” adlı öykülerini sevdim. Ayrıca kitabın giriş kısmında 'Öykü Hep “Zor” Kalacak' başlığı altında verdiği bilgileri de çok beğendim. O kısımda dikkatimi çeken ifadelerinden bazılarını aşağıya alıntıladım;

“ Edebiyat sanatının bir dalı olarak öykü de bir duygu aktarımıdır. Ne ki öykünün yeri dardır. O duyguyu rahat rahat aktarmak için, diyelim romanın olanaklarına sahip değildir öykü. Roman yazıyorsanız ne yer sınırınız vardır ne zaman sınırınız. Döner dolaşır yeniden vurgularsınız, en etkileyici anlatımı aramak ve bulmak için bütün sayfalar sizindir. Öykü öyle mi ya? Ne yapacaksanız üç beş sayfa içinde yapmak zorundasınız. Uyandırmak istediğiniz duyguyu bir çırpıda aktarabilmeniz için öyküde söz büyücüsü olmanız gerek. Kaldı ki öykünün yarısına kadar bir duygu uyandıramamış; okuru yaratmaya çalıştığınız atmosfere sokamamışsanız öyküyü sonuna kadar okutmayı zor sağlarsınız.”

“Öykü okumak niye zordur? Bir kere okur, okuyacağının öykü olduğunu bilerek başlayacaktır okumaya. Yazarın her şeyi ona hazır vermesini beklememesi gerektğinin farkında olacaktır. Okumaya başlamadan önce, kendisini yaratıcı bir serüvene hazır hissetmesi gerekir. Bilinci açık, düş gücü yerinde olacak, her satıra yoğunlaşmayı sağlayabilecek bir konumda bulunacak. Sözgelimi, yatmadan önce okunacak kitaplardan değildir öykü kitapları. Evet tek oturumluktur öykü; evet, tek solukta okunur; ama ön hazırlığını yapmamış, kendisini etkilenmeye açık konuma sokmamışsa okur, öykünün onu alıp kısa bir sürede duygudan duyguya savurmasını boşuna bekler.”

“Öykü yazarının, okuru etkilemek için bütün şanslarını kullanacak kadar geniş alanı yoktur. Dar alanda okura attığı pasların okur tarafından hemen gole çevrilmesi gerekir. Dönüp yeniden deneyecek, sözü dolandıracak bir çalım daha atacak yeri de yoktur yazarın, zamanı da.

Öykülere geçmeden önceki bir diğer konu başlığı ise “Öykü Ne, Hikâye Ne?” üzerine. Aralarındaki ince çizgi, farklı görüşlere de yer verilerek çok güzel anlatılmış.

Kitabın arka sayfasındaki tanıtım bilgilerine de yer vermeden geçemedim;

“Öykü yumuşak yumuşak okşamaz; başında ya da sonunda sarsar okuru. Bir tümceyle, bir ünlemle, bir sözcükle; kimi zaman susarak…”

Öykü nedir? Bir öykünün atmosferi, karakterleri, geçtiği zaman ve yer nasıl değerlendirilmelidir?

Öykücülüğümüzün temel direği sayılan usta kalemlerden genç yazarlara uzanan bir çizgide Feyza Hepçilingirler’in seçtiği 13 öykü ve incelemelerinin bulunduğu bu kitap, öyküye dair sorulara cevap arıyor. Öykü dilinin derinlerine dalıyor. Ele aldığı öyküleri didiklemeye, anlamaya ve anlatmaya çalışıyor.

Sırayla önce öyküyü ardından değerlendirmesini sunan "Öyküyü Okumak", okura kendi okuma pratiğini yazarın analizleriyle karşılaştırma imkânı veriyor.

Usta yazar ve eleştirmen Feyza Hepçilingirler, bildiğimiz, sevdiğimiz öykülere farklı bir pencereden bakarak okurla yazar arasındaki bağı derinleştiriyor, okumalarımıza yan yollar açıyor.

Öykü tutkunlarının ve öykü yazarlarının ufkunu genişleteceğini düşündüğüm bu eserin hepimizde güzel izler bırakması, hepimize güzel katkılar sağlaması dileklerimle…