GELECEĞİN MODASI METAVERSE

Merhabalar,

Geçtiğimiz günlerde Hürriyet Gazetesi stil yazarlarından modacı Neslişah Şatıroğlu’nun, dijital teknolojiyle tanışan giyim sektörünün gelmekte olduğu noktaya dikkat çeken yazısına denk geldim. Etkilenerek okuduğum yazının özetine geçmeden önce son zamanlarda sıkça duymaya başladığımız “Metaverse” kavramından söz etmek istiyorum.

'Meta' ve 'universe' sözcüklerinin kısaltılması ile ortaya çıkan “metaverse” kelimesi en yalın haliyle “sanal evren” demek. Sanal ve gerçeğin bilim-kurgu vizyonunda birleştiği dijital bir dünya.

Farklı pek çok dijital ortamın birbirine bağlandığı sanal dünyaya veya yapay fiziksel bir ortama; bilgisayarlar, android cihazlar ve 3D cihazlar sayesinde yanı sıra yalnızca kulaklık ve gözlükten oluşan ekipmanla girmek mümkün. Bir başka deyişle hiçbir fiziksel efor sarf etmeden, evimizin koltuğunda otururken tamamen sanal bir ortamda teknik cihazlar sayesinde algısal evrende gezinti yapmak, aktivitelerde bulunmak olanak dahilinde. Bu sayede gidilecek destinasyonlar önceden deneyimlenebiliyor. Bu konuda seyehat acenteleri geleceğe yatırım yapmaya başladı bile. Oksijen Gazetesi yazarlarından Bahar Akıncı’nın bildirdiğine göre metaverse turizmi şimdilik iki alanda gerçekleşiyor: İlki; Özel etkinlik, düğün, şirket toplantı etkinlikleri planlamak isteyen marka ya da kişiler için özel tanıtım turları. İkincisi ise özel erişim gerektiren sergi ve sanal müze turları.  

Pandeminin hızlandırdığı bu tip teknolojiler sayesinde 'tüm evrenlerin ötesine geçeceğimiz' söylenmekte. Dijital marka ve pazarlama stratejisi danışmanı Hande Aydın’a göre; “Mekân, yolculuk, fiziksel dünyada sahip olduklarımız, fiziksel özelliklerimiz gibi pek çok kavram etkisini yitirecek. Hayatımıza yeni deneyimler girecek. İletişim kurma biçimimiz, günlük alışkanlıklarımız, işimiz, arkadaşlarımız, hatta hayallerimiz bile değişebilir.” Söz edilen dünyayı daha iyi anlamak için Netflix’teki ‘Ready Player One’ filmini izleyebilirsiniz.

Bir diğer önemli gelişme ise Facebook’un CEO’su Mark Zuckerberg’in, şirketinin ismini değiştirerek “Meta” yapması ve internetin geleceğinin de “metavers” olduğunu ilan etmesi. Böylelikle sanal dünya üzerinde arsa alım satımı, markaların bu sanal evrende mağaza açma dönemi, arttırılmış gerçeklikle ürün deneyimi, dijital seyahat süreçleri başlamış oldu.

Kullanıcı adaylarını şimdiden heyecanlandıran metaverse ürünlerinin 10 ile 15 yıl içinde fazlasıyla hayatımıza gireceği söyleniyor. Giyildiğinde kullanıcıların bu alternatif dünyadaki şeylere dokunmalarını sağlayacak dokunsal bir eldiven üzerinde çalışmalar devam etmekte.

Dijital dünyadaki değişim/dönüşümlerden moda dünyası da nasibini almakta hiç kuşkusuz. Artık defileler bile dijital ortamlarda yapılabiliyor. Sanal mağazalarda rahatlıkla dolaşılıyor. Sanal kıyafetler seçiliyor. Kişisel avatarlara giydirilebiliyor. 2019 yılında ‘The Fabricant’  markası, dünyanın ilk dijital couture parçasını tasarlayıp 9 bin 500 dolara satabiliyor örneğin.

Öyle bir zamandan geçeceğiz/geçiyoruz ki kişinin kendiyle özdeşleştirdiği avatarının iyi görünmesi, kendisinin iyi görünmesi kadar önemli. Hediyeler fiziksel bir hediye olmaktan çıkıp avatarlara alınan konseptli, sanal kıyafetlere dönüşüyor. Dahası sanal kıyafetlerin modanın geleceği olacağı üzerinde konuşuluyor. 

Sanal kıyafetlerin fotoğraflarla ya da Snapchat gibi uygulamalarla üzerinize giydirilmesine izin veren bu uygulamalarla ‘kıyafeti satın aldıktan sonra fotoğrafınızın üzerine yerleştirerek, gerçekten giymiş gibi görünüyor ve sosyal medya hesabınızda paylaşabiliyorsunuz. Artık bir giyilenin bir daha sosyal medyada dahi giyilmediği bir ortamda moda sektörü de çevre kirliliğini vurgulayarak sanal modanın sürdürülebilir bir çözüm olduğunu ileri sürüyor. Zira meta veri tabanında fiziksel olarak hiçbir şey üretmeniz gerekmiyor.

“The Dematerialised” değişik markaların sanal kıyafetlerinin satın alındığı bir pazaryeri olarak biliniyor. Burada, oldukça sınırlı sayıda hazırlanan kıyafetlerin çoğunun anında tükendiği bildiriliyor. Satın alınan ürünler oyun karakterlerine, avatarlara, ya da kişinin kendi üzerine sanal olarak giydirilebiliyor. Koleksiyonerlerin yanı sıra ileride bu işin ticaretini yapmak için ürün satın alanların da var elbette.

Geçtiğimiz günlerde Paris Hilton’un metaverse’de ev sahipliğini yaptığı parti, dijital dünyanın milad sayılıyor. Malikanesinin metavers replikasında gerçekleşen partiye her ne kadar katılım ücretsiz olsa da katılımcılar, Roblox uygulamasını indirip avatarlarını hazırlamak için 3 dolardan başlayan fiyatlarla alışveriş yaptılar. VIP bölümüne girip ünlülere sadece “merhaba” demenin bedeli ise 30 dolardı.  

Bu gelişmelerin karanlık yüzü ise sanal gerçeklik oyunlarında sıkça karşılaşılan ve henüz denetlenemeyen zorbalık, taciz, saldırı ve nefret söylemleri. Dijital Nefretle Mücadele Merkezinin bildirdiğine göre popüler sanal gerçeklik oyunlarının bazılarında her yedi dakikada bir ihlal meydana gelmekte. Bu uygulamalara fazlaca itibar eden Z kuşağını nasıl koruyacağımız ise hala çok önemli bir sorun teşkil etmekte.

Biliyorum, kafamız biraz karışmış olabilir. Ortada fiziksel bir nesne yoksa, onca para dökerek biz tüketiciler ne satın alıyoruz o halde? Geleneksel pazarlama yöntemleri, özellikle dijital göçebe konumundaki tüketicileri bu tip ürünleri satın almaya ikna edilebilecek mi? Bütün bu soruların cevaplarını ilerleyen günlerde yaşayıp göreceğiz.

(Resim, Enrique Meseguer tarafından Pixabay'a yüklendi)